دژ
دژ
به قلم سهیل عربی
#برازگیان
تبعید یا نفی بلد مجازاتی است که در ایران پیشینه‌ای دیرینه دارد. نفی بلد مجازاتی است که از زمان ساسانیان در ایران برای جابه‌جا کردن گروه‌های اجتماعی و اقوام از منطقه‌ای به منطقه دیگر با اهداف سیاسی یا امنیتی به کار گرفته می‌شده است. ساکنان روستای فلسفی در نزدیکی برازجان خود را از بازماندگان مردمی می‌دانند که در زمان نادرشاه از کرمانشاه به این منطقه نفی بلد شده‌اند.
در زمان رضا شاه که مجازات زندان در ایران رواج بیشتری یافت، اما هنوز زندان‌های تازه ساخته نشده بود، از بنای کاروانسرای مشیرالدوله برازجان که از بناهای دوره قاجار است و تا آن زمان محل استقرار ارتش بود، برای نگهداری زندانیان بهره گرفته شد. بنا بر اطلاعات زندانیان قدیمی، نخستین گروه زندانیان از زندان مشهد و تبعیدگاه خارک به این زندان منتقل و در واقع، تبعید شده‌اند. پس از این دوره، زندان برازجان به عنوان یکی از مخوف‌ترین زندان‌های ایران شهرت یافت و بسیاری از زندانیان سیاسی، از جمله دستگیرشدگان حزب توده و رهبران نهضت آزادی همچون مهدی بازرگان و یدالله سحابی به آنجا فرستاده شدند.
این تحول در زمانی صورت گرفت که تبعید و زندان در تبعید، از مجازات‌های رایج بود. درست در نخستین سال‌های پس از فروپاشی قاجار، حسن مدرس به زندانی در قزوین تبعید شد و بعد به خواف تبعید شد. ماده ۱۴ قانون مجازات عمومی مصوب سال ۱۳۰۴ از دو نوع تبعید، یعنی تبعید در داخل کشور و تبعید در خارج از کشور نام می‌برد. در همین قانون، شکل تخفیف‌یافته‌ای از تبعید نام برده شده است که اقامت اجباری نامیده می‌شود. واژه اقامت اجباری به‌تدریج در قوانین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران جایگزین واژه تبعید شده است.
■
در ادامه
توضیحاتی درباره #دژ #برازجان
تبعید شدگان به اینجا
سازنده این ساختمان محمد رحیم شیرازی در دوران #قاجار ، سازنده پل مشیر و کاروانسرای دالکی است که دست به ساخت این ساختمان به روال معماری زندیه زده است.
سازه‌های بکار رفته: سراسر سنگ و ساروج و تخته سنگ‌های بزرگ و کوچک در دیوار و کف
شمار برج: دارای چهار برج می‌باشد
مساحت: ۷۰۰۰مترمربع بازیربنایی برابر ۴۲۰۰مترمربع
بلندی هربرج: ۱۲٫۷۰متر
شمار اتاق‌ها: ۶۸ باب اتاق داراست
این دژ تا دیرگاهی به عنوان زندان کاربری داشت و در اصل کاروانسرایی از دورهٔ قاجاریه است. در سال ۱۳۶۲ به شماره ۱۶۳۸ به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده‌است. این دژ دارای سنگرهای دیدبانی می‌باشد که در کانون شهر و برای رویارویی با دشمنان ساخته شده بود.
☆
