واتیکان و ارتجاع مذهبی – میلاد رسایی‌منش
واتیکان و ارتجاع مذهبی – میلاد رسایی‌منش
مندرج در نشریه ژورنال، شماره ۷۰۱
در رسانه وابسته به احزاب مسیحی در اروپا آمده که واتیکان، مرجع مسیحیت کاتولیک، مخالفت خود با تغییر جنسیت، سقط‌جنین، مرگ درخواستی یا فرزنددار شدن به‌واسطه رحم اجاره‌ای را در متنی تحت عنوان “کرامت ابدی” و با امضای پاپ فرانسیس، تکرار کرده است.
این خبر، توهم عده‌ای که گویا پاپ فعلی نظراتی سکولار و انسان‌گرا دارد را مورد تهدید جدی و این طیف از جریانات به‌اصطلاح “نواندیشان مسیحی” را شدیداً در موضع ضعف قرار داده است. اینکه چرا عده‌ای بجای تمرکز بر جنبش‌های سکولار و پیشرو، دل در گرو رفرم مذهب دارند، خود مبحث مفصلی است که در این مقاله نمی‌گنجد. نکته اما آن است که انتظار می‌رود، وقتی که تز و یا تئوری بنا به گواه تاریخ، بارهاوبارها در بزنگاه کلیدی به‌طرف ارتجاع می‌چرخد، تجدیدنظری جدی از جانب هواداران آن تفکر نسبت به آنچه که از آن طرف‌داری می‌کنند رخ دهد. اتفاقی که در مورد خیلی از نظریات سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ رخ‌داده است.
تئوری‌های مذهبی اما از این قاعده مستثنی هستند. اگرچه مسیحیت بر اثر مبارزات رادیکال و انقلابی مردم تا حد قابل‌توجهی مانند ببری که ناخن‌هایش را کشیده‌اند شده است، اما آنجا که چهره‌های این صنعت پول‌ساز در دنیا سنن کهنه را مجدداً تقدیس می‌کنند و چشم بر روی دستاوردهای بشر مدرن می‌بندند، مورد تقدیر و تحسین مرتجع‌ترین اقشار جامعه قرار می‌گیرند. موضع‌گیری جدید واتیکان همچنین درس مهمی برای آنانی دارد که با حفظ مناسبات اقتصادی موجود خواهان رفرم و به‌اصطلاح نواندیشی در تفکر اسلامی و شیعی در ایران هستند. در بهترین حالت نواندیشان اسلامی و طرف‌داران اصلاحات حکومتی و ملی-اسلامی‌ها، در سطحی کلان، خواهان بازتولید مناسبات واتیکان در ایران هستند که در عمل البته ثابت شده که در محقق کردن آن هم فشل و ناتوان‌اند.
واقعیت این است که تا مذهب به‌عنوان یک صنعت پول‌ساز بخشی از مناسبات نظام حاکم است، زنان حق تصمیم‌گیری بر بدن خود را نخواهند یافت، خداناباوران با سرکوب و همجنس‌گرایان با نادیده انگار شدن مواجه خواهند شد. به همین اعتبار است که مبارزه با پایه‌های مادی مذهب، و نه صرفاً فکری، معنا پیدا می‌کند. جامعه ایران اگر خواهان خلاصی از شر مذهب است، نه با الگوبرداری از واتیکان، بلکه با انقلاب برای رسیدن به سوسیالیسم است که می‌تواند تمام‌وکمال از شر دخالت مذهب در زندگی مردم خلاص شود.
